Usta ile Margarita – Mikhail Bulgakov

Usta ile Margarita – Mikhail Bulgakov
Çeviri:Aydın Emeç
Değerlendirme: 4 of 5 stars

Böyle garip kurgulara sahip kitaplara bir zaafım olduğu su götürmez bir gerçek oldu. Tüm karakterlerini, sevdiğim bir kitap oldu. Hepsinin içinde her gün sokakta, işte gördüğüm insanları gördüm. Şeytan’da bile. Usta’sıyla, Margarita’sıyla küçük büyük her karakteri ile gündelik yaşamın içine yedirilmiş bir fantastik eser ile karşılaştım.

Yazıldığı döneme ve ülkesinin ikidarına yönelik bir yergide övgü de olabilir ama açıkcası bunu pek umursamıyorum. Ben işin o kısmından ziyade kitabı okuduğum süre içerisinde beni sıkıp skmadığına bakarsam; Bulgakov’un bu eseri ilk kısmı ile muhteşem bir eserin izlerine sahip, harika bir giriş, güzel karakterler, dozunda bir gizem vs. Fakat kitap ikinci kısım ile sanki bir karmaşa içerisine düşüyor. İlk kısım çıtayı o kadar yukarıya koymuş olarak duruyor ki peşinden geleni okurken biraz hayal kırıklığına uğramadım desem yalan olur. Birbirinden kopuk sahneler, motivasyonsuz veya amaçsız olarak karakterlerin giriştiği maceralar vs. Tüm bunlara rağmen eser oldukça yeterli ve kendi muhteşemliğine gölge düşürmeyecek bir biçimde de sonlanıyor.

Türü seven, kurgunun tuhaflığından zevk alan her kitap severe şiddetle tavsiyemdir.

Reklamlar

Antilop ve Flurya – Margaret Atwood

Antilop ve Flurya – Margaret Atwood
Çeviri: Dost Körpe
Değerlendirme: 3 of 5 stars

Karakterler neredeyse tek boyutlular. Karadamı dışında ki tüm karakterler filmlerdeki metroya binen figüranlar gibi bulunmaları lazım fakat kalabalıktan başka bir varoluş amaçları da yok. Karakterlerin hırsları, yaptıkları için motivasyonları, nedenleri anlaşılmıyor yada yoklar. Okuduğum diğer bir kitabı olan Damızlık Kızın Öyküsünde de aynı şeyleri hissetmiştim. İlk kez erkek bir baş karakter yazmış ve inandırıcılığı ise beni tatmin etmedi.

Hikaye, anılar üzerinden anlatılan ve temel olarak kıyamet sonrası bir dünyada geçiyor. Nasıl, neden, niçin gibi sorulara cevap arayan bir hikayeydi. Tüm seri boyunca aptal bir oğlan, açıklayacak kelimeleri bulamadığım bir kız ve aptal çocuğun bakış açısından anlatılan bir kötü adam arasındaki dolambaçlı öykü örgüsü bir noktada düğüm oluyor ve açmak için hikaye hızlanıyor.

Bir üçleme olarak planlanması dolayısıyla kitabın sonu çok kötüydü. Bir kitaba bu şekilde bir son yazmak Atwood gibi kaleminin kuvvetli olduğu söylenen bir yazara -şahsi düşünsem- yakışmamış.

Kral Fare – China Miéville

Kral Fare – China Miéville
Çeviri: Güler Siper
Değerlendirme: 3 of 5 stars

Okurken beni sıkan bir kitap oldu. Her bölümü zorlayarak okudum. İlk roman için kötü değil. Fakat karakterleri iki boyutluydu. Kitap boyunca Saul’u ve onun bakışından iki dünyayı da okumaya çalışsak bile Saul’un iki evren arasında kalması karakterinde sıkışması ve yerinde saymasına neden olmuş.

Hikaye modern toplum içerisinde, günümüz Londra’sında geçen bir yeniden yorumlama mitti. İlginç ama nefes kesici diyemem. Yine de sürekli bir tempoya sahip olduğunu söyleyebilirim. İlerleyen bir hikaye kurgusuna sahip, çıkışları ve inişleri gayet uygun yerlerde olan bir izlenimde süren bir anlatıma sahipti.

Belki de Mieville okurken ilk 3 sıraya koyacağınız bir kitap değil. Fakat yazarı, dünya görüşünü, fikirlerini kavramak açısına çok iyi bir başlangıç noktası olabileceğini düşünüyorum. Ben Weird Fiction sever biri olarak Mieville okumaya devam edeceğim. Fakat ilk kez China Mieville okuyacaksanız Kral Fare’den uzak durun.

Siyah Hatıralar Denizi – Mehmet Açar

Siyah Hatıralar Denizi by Mehmet Açar

Değerlendirmem: 4 of 5

Bir “bilimsel kurgu” okuru iseniz size hitap etmeyecektir. Öncelikle kitap birçok eserden -bazılarını okuduğum- esinlenmeler taşıyor. İnsan hayatının belkide anlatılması en zor olan, soyut kavramı, zaman üzerine farklı bakış açıları getirebilen bir kitap olmuş. Kitap Asimov’un zamanında çok daha basit bir şekilde anlattığı dedektiflik ve bilimkurgu bir şekilde birleştirmeye çalışmış. Otelin ne olduğu anlamak zor. Çok fazla açıklar ve karakterlerin ise varsayımları bazı yerlerinde açık kalıyor. Mehmet Açar kitap boyunca kendi evrenini bana kalırsa oldukça iyi bir şekilde okuyucuya aktarıyor.

Eğer ilk kısma romanının girişi olarak ele alsak zayıf kaldığını söyleyebilirim. Tabii ki karakterleri ve dünyayı tanıtmaya ayrılmıştı. Sadece genelde birinci ağızdan yazılan romanlar evren anlatımında biraz sönük veya sıkıcı olabiliyorlar fakat Siyah Hatıralar Denizi bu konudan alnını akı ile çıkmış.

Romanın gelişme kısmı ve benim favori kısmım olan ikinci bölümde ise durağan ve tempo düşürücü bir anlatım vardı. Hele o mektuplaşma kısmı harikaydı. Roman size distopik bir dünyanın 3. nesli ile Tanrı benzeri bir varlığın arasındaki ilişkiyi okurken tuhaf bir gerilime maruz bırakıyor ve bu gerilimi de tüm kitap boyunca devam ettirebiliyor. Bunun nedeni kitapta bulunan bazı unsurların korku edebiyatı çağrıştırması yapması olabilir.

Kapanış olan üçüncü kısma gelirken gizemin tam olarak çözülmemesi, bazı şeylerin açıklamalarının olmaması kitabın genel kurgusu adına isabetli olmuş. Otelin ne olduğunu veya olabileceğini okuyucuya bırakmak benim açımdan kabul edilebilir bir riskti.

Kitabı beğendim. Tek eksik yanının karakterler arasındaki romantik etkileşimi tam olarak anlayamam olduğunu söylemeliyim. Yani çok bodosloma, plansız ve anlamsız yakınlaşmalar vardı. Yine de Türk edebiyatının nadide eserlerinden birisi olduğunu söylemeliyim. Tavisyemdir.

Elantris – Brandon Sanderson

Elantris by Brandon Sanderson
Çeviri: Can Sevinç
Değerlendirmem: 3,5 of 5 stars

Elantris, hikayesi yerine iyi kurgulanmış karakterlerine odaklanılabilecek bir eser diye düşünüyorum. Çok orijinal, dudak uçuklatan bir hikaye yok. Yine de çok daha ustaca ve defalarca işlenmiş bir çok alt metin -politika, din ve kontrol edilemez gücü, kaybolmuş gizemli bir sanat vs.- Sanderson’un yazım yeteneği ile birleşince ortaya okumaktan zevk aldığınız bir eser çıkmış.

Yazarın okuduğum diğer iki kitabında da iyi olduğunu düşündüğüm adrenalini depolama yeteneği aslında ilk romanı olan Elantris’de de göze çarpıyor. Hikayenin zirve noktaları oldukça iyi idare etmiş. Okuyucuya çok fazla hikaye arka planı vererek sıkmamış. Bilmeniz gereken kadarından oldukça makul boyutlarda bahsetmiş. Din ve karmaşaları üzerine güzel bir metin olan Elantris tüm fantastik severlere tavsiye edebileceğim bir eser oldu.

Başka Zaman Kütüphaneleri – Zoran Živković

Başka Zaman Kütüphaneleri by Zoran Živković
Çeviri: Cumhur Orancı
Değerlendirmem: 4 of 5 stars

 

En sevdiğim hikaye “En Küçük Kütüphane” ile “Ev Kütüphanesi” oldu. Zivkovic’i diğer okuduğum bir yazar olan Borges’e benzetebilirim. Kurgusal kütüphaneleri ve hayali kitapları ile kesinlikle bir benzerlik var. Çevirisi de güzel olan bir eser olmuş.

Her hikayeye kısaca bir değinirsem;

•Sanal Kütüphane
Geçmişte ve farklı gelecek olasılıkların da yazdığı, yazacağı belki de yazamayacağı kitapları bir internet sitesinde keşfeden bir yazar…

•Ev Kütüphanesi
Posta kutusunu her açışında yeni kitaplar bulan bir adam…

•Gece Kütüphanesi
Tüm insanların hayatının kaydının tutulduğu bir kütüphane…

•Cehennem Kütüphanesi
Cehennemi sonsuza kadar kitap okuma cezası ile tasvir eden bir hikaye…

•En Küçük Kütüphane
Her açılıp kapandığında yeni bir kitabı gösteren bir kitap…

•Soylu Kütüphane
Her atıldığında geri dönen ve gitmeyi reddeden bir kitabın hikayesi…

Okumanızı şiddetle tavsiye ederim.

Bir alıntı:

Kitaplara ne kadar çok yer verirseniz verin, asla yetinmezler. Önce, duvarları işgal ederler. Ardından adım attıkları her yeri işgal etmeye başlarlar. Kitapların işgalinden nasibini almayacak evin tek köşesi tavanlardır. Yeni kitaplar eve gelmeyi sürdürürler ve siz tek bir eski kitabı bile başınızdan atma fikrine tahammül ede­mezsiniz. Bir de bu arada, yavaş yavaş ve hiç çaktırma­dan, yeni ciltler kendilerinden öncekileri itelerler. Aynı buzullar gibi.

Anansi Çocukları & Neil Gaiman

Çeviri: Murat Özbank

Her şey Şişko Charlie’nin, ölen babasının aslında bir tanrı olduğunu öğrenmesiyle başlar. Bu yetmezmiş gibi Şişko Charlie, Örümcek adında gizemli bir kardeşi olduğunu da öğrenir. Artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacaktır; insanlar için de, tanrılar için de…

Gaiman’ın yazmış olduğu çoğu romanı okudum. Tarzına ve anlatım stiline alışkın olduğumu söyleyebilirim. Fakat Anansi Çocukları’nda Gaiman’ın o bilindik stilinden uzak bir hava vardı. Eğlenceli ve okurken yer yer tebessüm ettiren bir kitaptı. Fakat serinin ilk kitabı olan Amerikan Tanrıları “king size tadelle” iken Anansi Çocukları “bir parça tadelle” gibiydi. Daha tamamlanmış ve kompleks bir romanın devamı niteliğinde reklamı yapılan bir eserin selefi ile aynı tarzda ve tatlılıkta olmasını beklemem ise yanlış olmaz sanırım.

Yine de tek başına ele alındığında Şişko Charlie gibi oldukça beceriksiz bir karakteri, onun şakacı bir tanrı olan babasını ve “Örümcek” gibi sıkıldığımda kaçarım mottosu ile yaşayan bir karakteri anlatırken mizah olmadan da olmaz. Bu kısımda şahsen hayal kırıklığına uğramam kitabın kalitesi değiştirmez.

Geleneksel fantezinin dışına çıkıp, şehirlerde geçen bir hikaye okumak ve çoğu eserin zıttı bir biçimde güçlü olmayan bir kahramanın yol öyküsünü dinlemek istiyorsanız Anansi Çocukları tam sizin kitabınız.

Şehir ve Yıldızlar & Arthur C. Clarke

Çeviri: Ardan Tüzünsoy

Uzak bir gelecekte yeryüzündeki insanlar İşgaciler denen güçten kaçarak, bilgisayarlar ve sanal gerçeklik marifetiyle devamlılığı ve mükemmelliği korunan Diaspar şehrine sığınmıştır. Diaspar’daki herkes binlerce yıl yaşamakta, kimse ölmemekte, mekanik yollarla reenkarne olmaktadır. Ancak bu sözde mükemmellikten ve sanal gerçeklikten sıkılan, Diaspar’ın ötesinde ne olduğunu merak eden biri vardır. En az on milyon yıldan sonra Yeryüzü’nde ‘doğmuş’ olan tek insan, yani Alvin, Şehirlerinin sunduğu yüzeysel mükemmelikten tatmin olan değerlerine benzemeyen Alvin, yeniyi keşfetme sancısının peşinde gizemli dış dünyaya açılacaktır. Diaspar’ın eteklerindeki çölü ve ötesindeki bilinmeyeni görmeye… Böylece en son maceracı terk eder şehri, yıldızlara ulaşmak üzere…

Rama serisinin ilk iki kitabı dışında Clarke çok fazla kitabını okuduğum bir yazar değil. Clarke’nin dönem yazarlarından olan Asimov gibi “büyük resmi” çizme konusunda oldukça başarılı olduğunu düşünüyorum. O dönemin kitaplarından -özellikle altın üçlününkilerden- karakter gelişimi, yazım stillleri beklemeyince hikayenin orjinalliği ve “science fiction” yaklaşımı elde kalıyor. Tabii ki Clarke hikaye konusunda iyi olan bir yazar olmasının yanı sıra yazdıklarının “hard science fiction” kısmına da girdiğini düşünürüm. Heinlein karakterler ve onların başından geçenlere odaklanırken (en azından benim okuduğum kitabında) Clarke ve Asimov ise insanlığın ve evrenin kaderine odaklanarak çok uzun zaman aralıklarında, zayıfça da olsa birbirine bağlanmış hikayelerden oluşan kitaplara sahipler. Bence Asimov “aptala anlatır basitlikte bilimi anlatabilen adam”ken, Clarke filozoftur.

Lafı çok uzatmadan kitaptan bahsetmem gerekirse, iki karşıt kültürün var olduğu milyonlarca yıl sonrasının toplumunda bir grup kendini dış dünyaya kapatarak kendi şehirleri olan Diaspar’da ölümsüzlük yetisiyle yaşarken diğer bir grup günümüz toplumuna daha yakın bir sosyal yapıya sahip olan -telepati dışında- ve dışarıda yaşan ölümlülerden ibarettir. Alvin iki kültür arasında köprü görevi görmeye çalışır. Kendi halkından olan diğerlerini bir zamanlar kurulmasına yardım ettikleri devasa imparatorluğun kalıntıları arasında arar.

Bazen kitapta gereksiz olduğunu düşündüğüm ve nedensizce veya benim anlayamadığım bir sebeple konulmuş bazı pasajlar, bölümlere rastladım. Ayrıca Alvin’in aşk hayatının neden bu kitapta bir alt tema olduğunu anlayamadım. Vanamonde’un ise benim kitaplarda en çok hoşlanmadığım ırk olan ve “deus ex machine” olarak gördüğüm ilahi yaratıklardan biri olması da açıkçası benim için bir eksiydi.

Hiç bir bilimkurgu kitabından geleceği tahmin etmesini beklemem. Bunu beklemek hem haksızlık olur hemde milyonlarca yıl sonrasını anlatan bu kitaptan bunu beklemek akıllıca bir yaklaşım olmaz. Kitap hakkında söyleyeceklerim bu kadar, Clarke’nin tarzını sevdiyseniz, karakterlerin iyi yazılmamış olması sizin için büyük bir eksi değil ise hikayesi, fikirleri için Şehir ve Yıldızlar’ı okumanızı tavsiye ederim.

Başlat – Ernest Cline

Çeviri: Taylan Taftaf

Burası OASIS. Buradan çıkış yok.

Yıl 2045 ve dünya çok çirkin bir yer.
Uygarlıkları felce uğratan enerji krizi, tam anlamıyla felakete dönüşen iklim değişikliği, kıtlık, yoksulluk, bulaşıcı hastalıklar ve geriye kalan son kaynaklar için süren nükleer savaşlarla cehenneme dönen bir dünya… Ve bu dünyada yaşamak zorunda olan tüm talihsiz insanlar gibi, henüz on sekiz yaşındaki Wade Watts da uyanık olduğu zamanın neredeyse tamamını bir simulasyonun içerisinde geçiriyor.
İstediğiniz kişi olabileceğiniz, istediğiniz yerde yaşayabileceğiniz ve istediğiniz şeyleri yapabileceğiniz bir yer olan, insanlığın son vahası, sanal dünya OASIS’te.
Ve bir gün OASIS’in yaratıcısı James Halliday ölüyor. Arkasında bıraktığı milyonlarca dolarlık bir servetle. Ancak bir sorun var. Ortada bir varis yok.
James Halliday bütün mirasını tek bir kişiye bıraktı. Yarattığı devasa sanal dünya OASIS içinde sakladığı üç anahtarı bulacak olan kişiye.
İşte dünya çapındaki kıran kırana mücadele böyle başladı. Ve
anahtara giden ilk ipucunu Wade Watts buldu.
Hazır mısınız?

Uzun uzun yazmak istemiyorum. Hakkında söylenebilecek çok bir şeyde yok. Kitap boyunca 80’lerin kültür bombardımanına maruz kalıyorsunuz. Her oyuncu arkadaş -bende dahil- gerçek zamanlı etkileşime sahip simülasyon hayallerine sahiptir. Yazar bunu kullanarak “distopik” bir gelecekte genç bir “gamer”ın başından geçen maceraları anlatıyor.

Hızlı akan bir anlatıma sahip, referanslarını ise pek havada bırakmayan şekilde vermiş. Eğer 80’lerde yaşamadıysanız Wikipedia bir başka ekranda açık olsa daha iyi olur. Hikaye ise bir çok tesadüfler, “deus ex machina” denilecek anlar ile dolu olduğu için zayıf, karakterlerle ise bağ kurulacak bir yan yok.

Kitap nostalji bombardımanına tutmasa ve bir çok insan -bende dahil- eskiye olan hayranlığa sahip olmasa bu derece tutulan bir kitap olmazdı diye düşünüyorum. Sonuç olarak bir 90’lar çocuğu olarak pek beğenmedim.

Acı Bakanlığı & Dubravka Ugrešić

Çeviri: Ünver Alibey

Tanja Luci. Zagrebli. Öğretmen. Savaş sonrası Yugoslavya’yı terk edip Amsterdam’a yerleşiyor. Yalnız. Hüzünlü. Kimsesiz.
Kimsesizliğinde kimliğini arıyor Luci. Babası ölmüş. Annesi bunamış. Öğrencileri… Öğrencileri ona elinin altından kayıp gidenleri, kaybedilenleri hatırlatıyor. Onlar da kendisi gibi eski Yugoslavyalı, bu yüzden dehşet dolu geçmişleriyle başa çıkabilmek için Yugonostalji çalışıyor, Yugomitoloji okuyorlar. Bellek çalışmaları. Savaşın sürükleyip götürdüklerini geri kazanabilirlermiş gibi…
Luci bir kuyuya düşüyor sanki; boşlukta.

Kimlik bunalımı üzerine yazılmış güzel bir kitaptı. Kitabın konusunu burada yazmak veya karakterleri anlatmak gereksiz çünkü özeti okuyunca zaten anlarsınız. O yüzden ben biraz daha “Ben ne anladım.” tarzı bir anlatım izleyeceğim.

Yazar, birbirinden değişik dinlerin, dillerin, kültürlerin vs. bir araya toplandığı bir ülke olan Yugoslavya’nın dağılmasından sonra o ülkenin kimliğini taşıyan Yugoslavların (O ülkede yaşamış Hırvatlar, Sırplar, Boşnaklar vs.) ülkelerini kaybettikten sonra başına neler geldiğini bir dil bölümünde ki öğrenciler ve öğretmenleri üzerinden anlatıyor.

Savaşın ardından meydana gelen psikolojik ve kültürel yıkımın üzerine sert ama isabetli tespitler yapmış. “Bizim” dediğiniz bir şeyin kaybolması üzerine “onun” yerine ne koymanız gerektiğini soruyor. Geçmişteki anıları unutmalı mı veya güzel olanları hatırlamaya devam mı etmeliyiz. Bu gibi sorulara cevap ararken aslında bir kadının psikolojik olarak karakterini yenilemesini de okuyoruz.

Hikaye pek yetkin olmadığım bir coğrafyanın yetkin olmadığım yakın tarihinin olayları üzerine olunca ufak bir tarih araştırması da yapmak şart oluyor. Tito kim, bugün var olan hangi devletler Yugoslavya’ya bağlıydı? vs.

Kendi kültürümüz Balkan milletleri ile oldukça yakın ve benzer olunca kitabı okurken geçen bazı isimleri ve olayları da yakın bulabilirsiniz. Türk kahvesi gibi.

Yazarın dil üzerine fikirlerini kitap boyunca irdelemesi, hikayelerin anlatımları üzerine tartışması da kitabı çok boyutlu, katmanlı bir eser haline getirmiş.

Pek uzatmadan şunu söylemeliyim, “Acı Bakanlığı”nın dilimize kazandırıldığı için ne kadar sevindiğimi anlatamam. Tavsiye ederim.